|
M E V Z U A T B İ L G İ L E N D İ R M E S İ R K Ü L E R İ |
|
|
TARİH |
14.02.2022 |
|
SAYI |
2022 / 37 |
|
KONU |
TÜRK LİRASINA ÇEVRİLEN YABANCI PARALAR VE ALTIN HESAPLARI İÇİN KUR FARKI, FAİZ, KAR PAYI İLE DİĞER KAZANÇLARA İLİŞKİN KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASININ USUL VE ESASLARI BELİRLENDİ. |
TÜRK LİRASINA ÇEVRİLEN YABANCI PARALAR VE ALTIN HESAPLARI İÇİN KUR FARKI, FAİZ, KAR PAYI
İLE DİĞER KAZANÇLARA İLİŞKİN KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASININ USUL VE ESASLARI BELİRLENDİ.
ÖZET
Kurumlar Vergisi Genel Tebliğ değişikliği ile Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen geçici
14’üncü madde ile 31 Aralık 2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını ve altın
hesaplarını Türk lirasına çeviren ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlığı, bu kapsamda
açılan en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendiren
mükelleflere elde etmiş oldukları kur farkı kazançları, vade sonunda elde edilen faiz ve kâr
payları ile diğer kazançları için getirilen gelir ve kurumlar vergisi istisnasının usul ve esasları
belirlendi.
İstisna hükümleri, aynı şartlarla geçerli olmak üzere bilanço esasına göre defter tutan gelir
vergisi mükelleflerinin kazançları hakkında da uygulanacaktır.
Gerçek kişi mükellefler ile kurumların 31 Aralık 2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı
paralarını, 2021 yılına ilişkin istisnadan yararlanabilmeleri için dördüncü geçici vergi dönemine
ilişkin beyannamenin verilme (17 Şubat 2022) tarihine kadar Türk lirasına çevirmeleri
gerekmektedir.
Türk lirası mevduat veya katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması durumunda bu
madde kapsamında istisna edilen tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler,
vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacaktır.
İstisnaya konu edilecek kur farkı gelirinin tespitine münhasır olmak üzere, dönem içi döviz
çıkışlarında ve istisna tutarının hesaplanmasında ilgili hesaba giriş sırasının esas alınması
gerekmektedir.
31/12/2021 tarihli bilançonun “Bankalar Hesabında” yer alan yabancı paraların birden fazla
döviz tevdiat hesabından oluşması halinde Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 14 üncü
maddesi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının ilgili mevzuatı çerçevesinde
dönüştürülebilen döviz cinslerine ilişkin döviz tevdiat hesapları (Amerikan Doları, Euro ve
İngiliz Sterlini) istisna tutarının belirlenmesinde birlikte dikkate alınacaktır.
29.01.2022 tarih ve 31734 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7352 sayılı VERGİ USUL
KANUNU İLE KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR
KANUN ile ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa geçici 14’üncü madde eklenmiş ve
31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını ve altın hesaplarını Türk lirasına
çeviren ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı, bu kapsamda açılan en az üç ay vadeli
Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendiren mükelleflere elde etmiş
oldukları kur farkı kazançları, vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançları
için düzenlemede belirtilen esaslar kapsamında kurumlar vergisi istisnası getirilmiştir. Konuyla
ilgili açıklama ve değerlendirmelerimize ise 31.01.2022/40 sayılı Sirkülerimizde yer verilmiştir.
Düzenleme aşağıdaki gibidir:
“GEÇİCİ MADDE 14- (Ek: 20/1/2022-7352/2 md.)
(1) 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4 üncü
maddesinin üçüncü fıkrasının (I) numaralı bendinin (g) alt bendi hükmüne istinaden Türk lirası
mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru
üzerinden Türk lirasına çevrilen hesaplar ile ilgili olarak; kurumların 31/12/2021 tarihli
bilançolarında yer alan yabancı paralarını, dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin
beyannamenin verilme tarihine kadar Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk
lirası varlığı, bu kapsamda açılan en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma
hesaplarında değerlendirmeleri durumunda aşağıda belirtilen kazançlar kurumlar vergisinden
müstesnadır:
a) Bu fıkra kapsamındaki yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur
farkı kazançlarının 1/10/2021 ila 31/12/2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı,
b) 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk
lirasına çevrilen hesaplarla ilgili oluşan kur farkı kazançları ile söz konusu hesaplardan dönem
sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve
kâr payları ile diğer kazançlar.
(2) Birinci fıkra kapsamına girmemekle birlikte, kurumların 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer
alan yabancı paralarını 2022 yılı sonuna kadar Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına
dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve
bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az üç ay vadeli Türk lirası mevduat ve katılma
hesaplarında değerlendirmeleri durumunda oluşan kur farkı kazançlarının, geçici vergi dönemi
sonu değerlemesiyle Türk lirasına çevrildiği tarih arasına isabet eden kısmı ile dönem sonu
değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr
payları ile diğer kazançlar kurumlar vergisinden müstesnadır.
(3) Kurumların 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile bu tarihten sonra
açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini 2022 yılı sonuna kadar Türk
lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm fiyatı
üzerinden Türk lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk lirası varlığı en az üç ay
vadeli Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda Türk lirasına
çevrildiği tarihte oluşan kazançlar ile dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil
olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar kurumlar
vergisinden müstesnadır.
(4) Bu maddede öngörülen süre ve şekilde dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden Türk lirası mevduat
ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla
sınırlı olmak üzere Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü uygulanmaz.
(5) Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yer alan istisna hükümleri, aynı şartlarla
geçerli olmak üzere bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin kazançları
hakkında da uygulanır.
(6) Türk lirası mevduat veya katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması durumunda
bu madde kapsamında istisna edilen tutarlar nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen
vergiler, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.”
11.02.2022 tarih ve 31747 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan KURUMLAR VERGİSİ GENEL
TEBLİĞİ (SERİ NO: 1)’NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 19 SERİ NO.LU TEBLİĞ’de
uygulamanın usul ve esasları hakkında açıklamalarda bulunulmuştur.
I-) Türk Lirasına çevrilen yabancı paralara ilişkin istisna uygulaması
Mükelleflerin 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralar ve altın hesapları ile
1/1/2022 tarihinden itibaren (bu tarih dahil) açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı bakiyeleri
Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 14 üncü maddesi kapsamındadır.
Kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş olan kurumlar vergisi mükellefleri de hangi özel
hesap dönemine tabi olduklarına bakılmaksızın, 31/12/2021 tarihi itibarıyla çıkaracakları
bilançolarını dikkate almak suretiyle bu bilançoda yer alan yabancı paralar ve altın hesapları
ile 1/1/2022 tarihinden itibaren (bu tarih dahil) açılacak işlenmiş ve hurda altın hesabı
bakiyeleri dolayısıyla bu istisnadan yararlanabileceklerdir.
Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir vergisi mükelleflerinin de aynı şartlarla bu
istisnadan yararlanabilmeleri mümkündür.
Öte yandan, 31/12/2021 tarihi itibarıyla şirket aktifinde mevcut olmakla birlikte, 1211 sayılı
Kanunun ilgili hükmü kapsamında Türk Lirasına dönüşümü yapılamayacak olan alacaklar ve
verilen avanslar gibi hesaplarda izlenen yabancı paraların bu kapsamda istisnaya konu
edilemeyecektir.
Kapsama giren mükelleflerin 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını
dördüncü .geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihi olan 17.02.2022
tarihine kadar Türk Lirasına çevirmeleri suretiyle elde ettikleri Türk Lirası varlıklarını 1211 sayılı
Kanunun ilgili hükmü kapsamında açılan Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında
değerlendirmeleri halinde;
⎯ Yabancı paralarının dördüncü geçici vergilendirme (1/10/2021-31/12/2021) dönemine
ilişkin dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançları,
⎯ 1/1/2022 tarihinden Türk Lirası mevduat veya katılma hesabının açılış tarihine kadar
olan döneme ilişkin kur farkı kazancı
II-) Dördüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken
tarihin sonundan 31/12/2022 tarihine kadar Türk Lirasına çevrilen yabancı paralara
ilişkin istisna uygulaması
Öte yandan kapsama giren mükelleflerinin, 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı
paralarını, 1211 sayılı Kanunun ilgili hükmüne istinaden Türk Lirası mevduat ve katılma
hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden, Kanunda
öngörülen süre ve şekilde dördüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin beyannamenin
verilme tarihinden 31/12/2022 tarihine kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına
dönüştürmeleri halinde;
⎯ Yabancı paraların Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına aktarıldıkları tarihi içeren
geçici vergilendirme döneminin başından, Türk Lirası mevduat ve katılma hesabının
açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur farkı kazançları,
⎯ Söz konusu Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının (vadesinden önceki tarihte
sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere) dönem sonları itibarıyla
tahakkuk eden faiz gelirleri ve kar payları ile
⎯ Bu hesaplardan vade sonunda elde edilen faiz ve kar payı gelirleri ile diğer kazançlar
gelir ve kurumlar vergisinden istisna tutulacaktır.
31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergilendirme
dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihinden sonra Türk Lirası mevduat ve katılma
hesaplarına dönüştüren mükellefler, 31/12/2021 tarihinde biten geçici vergilendirme dönemi
sonu ile hesabın açıldığı tarihten önce sona ermiş olan geçici vergilendirme dönemlerinin sonu
itibarıyla, hesaplanan kur farkı kazançları için bu istisnadan yararlanamayacaklardır. Başka bir
deyişle 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 10.4.2022 tarihinde Türk
Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştüren mükellefler dönüştürülen yabancı paralar
ile ilgili olarak 1.1.2002 -31.3.2022 tarihleri arası için hesaplanacak kur farkı kazançları için
istisnadan yararlanamayacaklar; 1.4.2022-10.4.2022 arası oluşan kur farkı kazancı içinse
istisnadan yararlanabilecekleridir.
III-) Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülen altın hesabı ile işlenmiş
ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerinden elde edilen kazançlarda istisna
Kurumlar vergisi mükelleflerinin 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile bu
tarihten sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerini 2022 yılı
sonuna kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi
kapsamında dönüşüm fiyatı üzerinden Türk Lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk
Lirası varlığı Kanunda öngörülen süre ve şekilde Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında
değerlendirmeleri durumunda;
⎯ Altın hesabı ile işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerinin Türk Lirası
mevduat veya katılma hesabına dönüştüğü tarihte doğan kazançlar,
⎯ Söz konusu Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının vadelerinden önceki tarihte
sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere dönem sonları itibarıyla
tahakkuk eden faiz ve kar payı gelirleri ile
⎯ Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarından vade sonunda elde edilen faiz ve kar
payı gelirleri ile diğer kazançlar
kurumlar vergisinden istisna tutulacaktır.
IV-) Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülen yabancı paralara ve altın
hesaplarına ilişkin olarak istisna uygulanabilecek dönemlerde doğan zararın durumu
Kurumlar Vergisi Kanununun “İstisnalar” başlıklı 5 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca,
kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna
kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi
kabul edilmemektedir. Ancak, bu maddede öngörülen süre ve şekilde dönüşüm kuru/fiyatı
üzerinden Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın
hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla sınırlı olmak üzere Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü
fıkrası hükmü uygulanmayacaktır.
V-) Türk Lirası mevduat ve katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması durumu
Türk Lirası mevduat ve katılma hesabından, vadeden önce çekim yapılması durumunda
Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 14 üncü maddesi kapsamında yararlanılan kurumlar
vergisi istisnası nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası
uygulanmak suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacaktır.
İlgili tebliğ ektedir.
Bilgilerinize sunulur.
Saygılarımızla…