|
M E V Z U A T B İ L G İ L E N D İ R M E S İ R K Ü L E R İ |
|
|
TARİH |
31.03.2022 |
|
SAYI |
2022 / 55 |
|
KONU |
ODA VE BORSALARIN MAHİYET KODLARI ÖZEL (2 VEYA 4) OLARAK BELİRLENDİ. |
ODA VE BORSALARIN MAHİYET KODLARI ÖZEL (2 VEYA 4) OLARAK BELİRLENDİ.
ÖZET
5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28 nci maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında kamu idaresi olarak değerlendirilmeyen oda ve borsaların
devamlı işyeri ise "2" ve geçici işyeri ise "4" mahiyet kodu verilerek tescil edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
SGK tarafından, daha önce tescil edilmiş olan mevcut işyeri dosyalarının mahiyet kodları yanlış
belirlenmişse yani devamlı nitelikteki işyerlerine "1" geçici işyerine "3" mahiyet kodu verilmişse söz
konusu mahiyet kodlarının "2" ve "4" olarak değiştirilmesi gerektiği açıklanmıştır.
ODA VE BORSALARIN MAHİYET KODLARI
5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un
30 uncu maddesinin ikinci fıkrasında,
“Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar bu aylıkları
kesilmeksizin; genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar,
belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal
güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul,
üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve
işletmelerinde ve sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir
kadro, pozisyon veya görevde çalıştırılamaz ve görev yapamazlar.”
Hükmü yer almaktadır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi 18.8.2021 tarihli
ve 31572 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 6 ncı maddesiyle değiştirilmiş olup;
"Mahiyet kodu; yapılan işin özel veya kamu sektörüne ait daimi veya geçici olduğunu belirtmeye yönelik
olup tek hane rakamdan ibarettir. Özel sektöre ait devamlı işyerlerine, ‘2’ ve özel sektöre ait geçici
işyerlerine ‘4’ mahiyet kodu verilir. 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol
Kanununun 3üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi
teşebbüsleri ile bunların bağlı idare, ortaklık, müessese ve işletmeleri ve yukarıda belirtilenlerin
ödenmiş sermayesinin % 50’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve işletmeler, özel kanunlarına
göre personel çalıştıran diğer kamu kurumlarına ait devamlı işyerlerine ‘1’, geçici işyerlerine ‘3’ mahiyet
kodu verilir." hükmü düzenlenmiştir.
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 135 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "Kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek
ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak
gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve
güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve
organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla
seçilen kamu tüzelkişilikleridir." hükmü ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının kamu tüzel
kişiliğini haiz oldukları ve kanunla kurulacakları öngörülmektedir.
5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun;
"Amaç" başlıklı 1 inci maddesinde; "Bu Kanunun amacı; ticaret ve sanayi odaları, ticaret odaları, sanayi
odaları, deniz ticaret odaları, ticaret borsaları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kuruluş ve
işleyişine ilişkin esasları düzenlemektir."
"Odalar" başlıklı 4 üncü maddesinde; "Odalar; üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî
faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak,
mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslekî
disiplin, ahlâk ve dayanışmayı korumak ve bu Kanunda yazılı hizmetler ile mevzuatla odalara verilen
görevleri yerine getirmek amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek
kuruluşlarıdır."
"Oda, borsa ve Birlik personeli" başlıklı 73 üncü maddesinde, "Oda, borsa, Birlik ve bunların kurduğu
teşekküllerde istihdam edilenler bu Kanunda yer alan hükümler dışında 4857 sayılı İş Kanununa
tâbidir."
Hükümleri yer almaktadır.
31.05.2018 tarihli ve 5147178 sayılı SGK Hukuk Müşavirliği mütalaasında, her ne kadar Türkiye
Cumhuriyeti Anayasasının 135 nci maddesi ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar
ve Borsalar Kanununun 4 üncü maddesinde yer alan düzenlemeler gereğince ticaret ve sanayi odaları,
kanunla kurulan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları arasında yer almakta ise kamu idaresi
olarak değerlendirilemeyeceği, belirtilmiştir.
Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü'nün 06.03.2018 tarihli ve 1958 sayılı
yazısında ise, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 135 inci maddesine göre teşekkül eden
kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci
fıkrasında belirtilen kurum veya kuruluşlar arasında yer verilmediği ve söz konusu ticaret ve sanayi
odalarının gelirlerini düzenleyen 5174 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinde bu odalara merkezi yönetim
bütçesinden yardım yapılmasının öngörülmediği dikkate alındığında, Sivas Ticaret ve Sanayi Odası
Başkanlığının 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına girmediği,
değerlendirilmiştir.
Bu nedenlerden dolayı; 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile Sosyal Sigorta İşlemleri
Yönetmeliğinin 28 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında kamu idaresi olarak
değerlendirilmeyen oda ve borsaların devamlı işyeri ise "2" ve geçici işyeri ise "4" mahiyet kodu
verilerek tescil edilmesi gerektiği belirtilmiştir. SGK tarafından, daha önce tescil edilmiş olan mevcut
işyeri dosyalarının mahiyet kodları yanlış belirlenmişse yani devamlı nitelikteki işyerlerine "1" geçici
işyerine "3" mahiyet kodu verilmişse söz konusu mahiyet kodlarının "2" ve "4" olarak değiştirilmesi
gerektiği açıklanmıştır.
Bilgilerinize sunulur.
Saygılarımızla…