|
M E V Z U A T B İ L G İ L E N D İ R M E S İ R K Ü L E R İ |
|
|
TARİH |
31.05.2022 |
|
SAYI |
2022 / 73 |
|
KONU |
BASİT USULDE TESPİT OLUNAN KAZANÇLARDA GELİR VERGİSİ İSTİSNASI UYGULAMASINA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR. |
BASİT USULDE TESPİT OLUNAN KAZANÇLARDA GELİR VERGİSİ İSTİSNASI UYGULAMASINA İLİŞKİN
AÇIKLAMALAR.
ÖZET
320 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, 7338 sayılı Yasa ile Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen
Mükerrer 20/A maddesi uyarınca, basit usulde tespit olunan kazançlarda gelir vergisi istisnası
uygulamasına ilişkin açıklama yapılmış ve örnek uygulamalara yer verilmiştir.
Tebliğde yer alan konular, aşağıdaki gibidir.
⎯ Basit usule tabi mükelleflerin ticari kazançları gelir vergisinden istisna edildiği için bu kazançlar
için beyanname verilmeyecektir.
⎯ Bu mükelleflerin belge düzenleme ve kayıt tutma yükümlülüklerinin devam etmektedir.
⎯ Birden fazla motorlu araçla veya birden fazla işyerinde ticari faaliyette bulunulduğu durumlarda
basit usulden faydalanılamayacaktır.
⎯ Basit usule tabi mükelleflerin, aynı faaliyetlerini internet ve benzeri elektronik ortamlarda da
sürdürmesi halinde basit usulden faydalanılacaktır.
⎯ İşin başında bilfiil çalışmak veya bulunmak kaydıyla, basit usulde faaliyette bulunulmadığı
zamanlarda ücretli olarak çalışılmasının (kısmi süreli çalışma veya mevsimlik işçi olarak
çalışma gibi), basit usulün ihlali sayılmamaktadır.
⎯ Ticari kazançları vergi tarhına esas olmayan basit usule tabi mükelleflerin vergi levhası alma
zorunlulukları bulunmamaktadır.
⎯ Sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliği faaliyetlerinde bulunan ve
bu faaliyetlerinden elde ettiği gelirleri dolayısıyla kazanç istisnasından faydalanan mükelleflerin,
bu faaliyetlerde bulunması, şartları dahilinde basit usul kapsamında yürüttükleri faaliyetlerinin
basit usule tabi olmasına engel değildir.
Basit usulde vergilendirilenlerin, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanunu’nun defter tutma hükümleri
hariç; bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile VUK ve diğer
kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabi olma durumları devam etmektedir.
26 Ekim 2021 tarihli ve 31640 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7338 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Gelir Vergisi Kanunu, Vergi Usul Kanunu, Kurumlar
Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, Bankacılık Kanunu ve Damga Vergisi Kanununda bazı
değişiklikler yapılmıştı.
Bu kapsamda Yasanın 1, 4, 5, 6, 9 maddeleri ile Gelir Vergisi Kanununda değişiklik yapılarak kazançları
basit usulde tespit olunan mükelleflerin ticari kazançları, gelir vergisinden istisna edilmiş, maddenin
yürürlük tarihi, 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yayımı tarihi
olarak belirtilmişti.
7338 sayılı Yasanın 1 inci maddesi ile 193 sayılı Kanuna başlığı ile birlikte aşağıdaki madde eklenmişti.
“Basit usulde tespit olunan kazançlarda gelir vergisi istisnası:
MÜKERRER MADDE 20/A- Bu Kanuna göre kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin
46 ncı maddeye göre tespit edilen kazançları gelir vergisinden müstesnadır.”
Bu düzenlemeye ilişkin olarak 26/05/2022 tarihli ve 31847 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 320 seri
No’lu Gelir Vergisi Tebliği ile bu düzenlemeye ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Bu açıklamalar, özetle
aşağıdaki gibidir.
I-) Basit usulde kazanç tespitinde genel esaslar
1- Genel Kurallar
Kendi işinde bilfiil çalışan veya bulunan, Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinde belirtilen kira
tutarını (2021 takvim yılı için büyükşehir belediye sınırları içinde kalan yerler için 12.000 TL, diğer yerler
için 7.600 TL, 2022 takvim yılı için büyükşehir belediye sınırları içinde kalan yerler için 16.000 TL, diğer
yerler için 10.000 TL) aşmayan ve 48 inci maddesinde yer alan alış-satış ve/veya hasılat sınırı altında
kalan küçük esnaf ve sanatkarların kazançları basit usulde tespit edilmektedir.
2- Basit usulden faydalanamayacak olanlar
Basit usulden yararlanamayacak mükellefler 193 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde aşağıdaki şekilde
sayılmıştır:
a) Kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları.
b) İkrazat işleriyle uğraşanlar.
c) Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar.
ç) Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat
ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar.
d) Sigorta prodüktörleri.
e) Her türlü ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut edenler.
f) Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar.
g) Tavassut işi yapanlar (dayıbaşılar hariç).
ğ) Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları
işletenler.
h) Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya
işleticileri (yapısı itibarıyla sürücüsünden başka on dört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan
taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç).
ı) Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dâhil
olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dâhil), belediyelerin nüfusları, yöreler
itibarıyla veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup bulunulmadığına göre gerçek usulde
vergilendirilmesi gerekli görülenler.
3- Gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınan mükellefler
25/10/1982 tarihli ve 8/5521 sayılı, 31/1/1992 tarihli ve 92/2683 sayılı ve 12/1/1995 tarihli ve 95/6430
sayılı Bakanlar Kurulu Kararları ile bazı mükellefler gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınmıştır.
a) 8/5521 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca ülke genelinde uygulanmak üzere, zirai mahsul satın
alarak bu mahsulleri kısmen veya tamamen tüketici dışında kalanlara satan ticaret erbabı gerçek
usulde vergilendirilmektedir.
b) 92/2683 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca ülke genelinde uygulanmak üzere, her türlü
televizyon, video, radyo, teyp, müzik seti, disk-çalar, kamera, bilgisayar, soğutucu, çamaşır ve bulaşık
makinesi, elektrikli süpürge, elektronik müzik aletleri, elektrikli dikiş makinesi ile elektrikle çalışan
benzeri eşyaların alım, satım ve üretimi ile uğraşan mükellefler gerçek usulde vergilendirilmektedir.
c) 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile;
1) Erzurum, Diyarbakır ve Sakarya illeri,
2) 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile büyükşehir belediyesi sınırları
içerisine alınan yerlerden, yeni bağlanan mahallelerle birlikte 2000 yılı genel nüfus sayımındaki nüfusu
30.000’den az olan yerleri,
3) 12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile
Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında
büyükşehir belediyesi kurulan ve büyükşehir belediyesi sınırları içerisine alınan yerleri,
hariç; mücavir alan sınırları dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde,
- Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar,
- Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar,
- İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar,
- Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar,
- Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler,
- Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler,
gerçek usulde vergilendirilmektedir.
4- Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyen veya kullananlar
Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenler, bu hususun
kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin hükümlere
tabi olurlar.
5- Tebliğde yer alan açıklamalar
Tebliğde yer alan konular, ana hatları itibariyle aşağıdaki gibidir.
― Basit usule tabi mükelleflerin ticari kazançları gelir vergisinden istisna edildiği için bu kazançlar
için beyanname verilmeyecektir.
― Bu mükelleflerin belge düzenleme ve kayıt tutma yükümlülüklerinin devam etmektedir.
― Birden fazla motorlu araçla veya birden fazla işyerinde ticari faaliyette bulunulduğu durumlarda
basit usulden faydalanılamayacaktır.
― Basit usule tabi mükelleflerin, aynı faaliyetlerini internet ve benzeri elektronik ortamlarda da
sürdürmesi halinde basit usulden faydalanılacaktır.
― İşin başında bilfiil çalışmak veya bulunmak kaydıyla, basit usulde faaliyette bulunulmadığı
zamanlarda ücretli olarak çalışılmasının (kısmi süreli çalışma veya mevsimlik işçi olarak
çalışma gibi), basit usulün ihlali sayılmamaktadır.
― Ticari kazançları vergi tarhına esas olmayan basit usule tabi mükelleflerin vergi levhası alma
zorunlulukları bulunmamaktadır.
― Sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliği faaliyetlerinde bulunan ve
bu faaliyetlerinden elde ettiği gelirleri dolayısıyla kazanç istisnasından faydalanan mükelleflerin,
bu faaliyetlerde bulunması, şartları dahilinde basit usul kapsamında yürüttükleri faaliyetlerinin
basit usule tabi olmasına engel değildir.
6- Tebliğde yer alan örnekler
Örnek 1: Kuaförlük faaliyetinde bulunan ve öteden beri basit usule tabi olan mükellef (A), 2021 yılında
35.000 TL kazanç elde etmiştir. Mükellef (A)’nın beyana konu başkaca bir geliri de bulunmamaktadır.
Bu durumda, mükellef (A)’nın, 2021 yılında kuaförlük faaliyetinden elde ettiği kazancı gelir vergisinden
istisna olduğundan, mükellef (A) yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecektir.
Örnek 2: Taksi işletmeciliği faaliyeti dolayısıyla basit usule tabi olan mükellef (B), 2021 yılında 45.000
TL kazanç elde etmiştir. Mükellef (B) aynı yıl sahibi olduğu konutundan 25.000 TL kira geliri elde
etmiştir.
Bu durumda, 2021 yılında taksicilik faaliyetinden elde ettiği kazancı gelir vergisinden istisna
olduğundan mükellef (B), kira geliri için vereceği yıllık gelir vergisi beyannamesine basit usulde tespit
edilen ticari kazancını dahil etmeyecektir.
Örnek 3: Terzilik faaliyetinde bulunan ve basit usule tabi olan mükellef (C), 2021 yılında basit usule
tabi olmanın genel şartlarından biri olan yıllık kira tutarı haddini aştığından, 1/1/2022 tarihinden itibaren
gerçek usulde vergilendirilmeye başlamıştır.
Bu durumda, mükellef (C) 2021 yılında elde ettiği ticari kazancı için basit usulde tespit olunan
kazançlarda gelir vergisi istisnasından yararlanacak olup, 1/1/2022 tarihinden itibaren ise gerçek
usulde vergilendirilecektir.
Örnek 4: Servis işletmeciliği faaliyetinde bulunan ve basit usule tabi olan mükellef (Ç), servis
işletmeciliği faaliyetinin yanında, 1/10/2021 tarihinde bir adet kamyon satın alarak şehirlerarası yük
taşımacılığı faaliyetine de başlamıştır.
Şehirlerarası yük taşımacılığı faaliyeti, Gelir Vergisi Kanunu’nun 51 inci maddesinde yer alan basit
usulden faydalanamayacak faaliyetler arasında sayıldığından, mükellef (Ç), şehirlerarası yük
taşımacılığı faaliyetine başladığı 1/10/2021 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.
Bu durumda mükellef (Ç), 1/1/2021-30/9/2021 döneminde servis işletmeciliği faaliyetinden elde ettiği
kazancı dolayısıyla gelir vergisi istisnasından yararlanacak, bu tarihten sonra servis işletmeciliği
faaliyetinden elde ettiği kazancı ile şehirlerarası yük taşımacılığı faaliyetinden elde ettiği kazancı ise
gerçek usulde vergilendirileceğinden, anılan istisnadan yararlanamayacaktır.
Örnek 5: Tuhafiyecilik faaliyetinde bulunan ve gerçek usulde vergilendirilen mükellef (D)’nin, 2020 ve
2021 yılları iş hacmi Gelir Vergisi Kanunu’nun 48 inci maddesinde yazılı hadlerin altında
gerçekleşmiştir. Mükellef (D), 2022 yılı Ocak ayı içerisinde bağlı bulunduğu vergi dairesine yazılı olarak
başvurarak basit usule geçme talebinde bulunmuştur. Vergi dairesince yapılan kontroller sonucu
şartları taşıdığı anlaşılan mükellef (D)’nin mükellefiyeti 1/1/2022 tarihinden itibaren basit usul olarak
tesis edilmiştir. Bu durumda mükellef (D), 2022 yılında elde edeceği ticari kazancı için basit usulde
kazanç istisnasından yararlanacaktır.
Örnek 6: Taksi işletmeciliği faaliyetinde bulunan mükellef (E), takvim yılı içerisinde ikinci bir ticari taksi
alarak iki araçla faaliyette bulunmaya başlamıştır. Mükellef (E), iki taksi ile faaliyette bulunması
dolayısıyla “kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak” şartını ihlal etmiş olacağından, takip eden
takvim yılı başından itibaren basit usulden yararlanamayacak ve kazancı gerçek usulde tespit
edilecektir.
Örnek 7: Çay ocağı işletmeciliği faaliyetinde bulunan ve kazancı basit usulde tespit edilen mükellef
(F), bu faaliyetinin yanı sıra satın almış olduğu ticari taksi ile taksi işletmeciliği yapmaya da başlamıştır.
İki ayrı faaliyette bulunulması basit usule tabi olmanın şartlarından olan Gelir Vergisi Kanunu’nun 47
nci maddesinde yazılı “kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak” şartının ihlali anlamına
geleceğinden, mükellef (F), takip eden takvim yılı başından itibaren basit usulden yararlanamayacak
ve kazancı gerçek usulde vergilendirilecektir.
Örnek 8: Servis işletmeciliği faaliyetinde bulunan ve kazancı basit usulde tespit edilen mükellef (G),
servis işletmeciliği faaliyetinin yanı sıra (A) firmasında da ücretli olarak çalışmaktadır. Mükellef (G)’nin
servis işletmeciliği faaliyeti ile birlikte (A) firmasında ücretli olarak çalışması, basit usule tabi olmanın
şartlarından olan Gelir Vergisi Kanunu’nun 47 nci maddesinde yazılı “kendi işinde bilfiil çalışmak veya
bulunmak” şartının ihlali anlamına geleceğinden, mükellef (G) basit usulden yararlanamayacak olup,
kazancı gerçek usulde vergilendirilecektir.
Örnek 9: Taksi işletmeciliği faaliyetinde bulunan ve kazancı basit usulde tespit edilen mükellef (H), bu
taksiyi mükellef (I)’ya kiraya vermiştir. Mükellef (H)’nin ticari taksisini kiraya vermiş olması dolayısıyla
elde ettiği kira geliri gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirilecektir. Mükellef (I)’nın ise şartları
sağlaması halinde, kazancı basit usulde tespit edilecek ve mükellef (I) kazanç istisnasından
faydalanabilecektir.
Örnek 10: Bolu ilinde hediyelik eşya imal ve satışı faaliyetinde bulunan ve kazancı basit usulde tespit
edilen mükellef (İ), söz konusu faaliyetini internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden de yapması
halinde, 193 sayılı Kanunun 47 ve 48 inci maddelerinde yazılı şartları sağlaması kaydıyla, basit usulden
faydalanmaya devam edecektir.
Örnek 11: İstanbul ilinde fotoğrafçılık ve fotoğraf malzemesi satışı faaliyetinde bulunan ve 95/6430
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca büyükşehir belediye sınırları dahilinde her türlü emtia alım satımı
ile uğraşanlar kapsamında gerçek usulde vergilendirilen mükellef (K), işyerinden yaptığı faaliyetine son
vererek, söz konusu faaliyetini internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yapmaya başlamıştır.
Mükellef (K)’nin, fotoğrafçılık ve fotoğraf malzemesi satış faaliyetini internet ve benzeri elektronik
ortamlar üzerinden yapması halinde de 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca gerçek usulde
vergilendirilmesine devam edilecektir.
Örnek 12: İzmir ilinde büyükşehir belediye sınırları içinde terzilik faaliyetinde bulunan ve kazancı basit
usulde tespit edilen mükellef (L), terzilik faaliyetinin yanı sıra internet ve benzeri elektronik ortamlar
üzerinden giyim eşyası satışı yapmaya başlamıştır. Mükellef (L), giyim eşyası satışı yapmaya
başlaması nedeniyle, 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca büyükşehir belediye sınırları
dahilinde her türlü emtia imalatı ve alım satımı ile uğraşanlar kapsamına girmiştir. Mükellef (L), bu
şekilde faaliyete başladığı tarihten itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.
Örnek 13: Kuaförlük faaliyeti nedeniyle basit usule tabi olan mükellef (M) 2022 yılında bu faaliyetinden
30.000 TL kazanç elde etmiştir. Mükellef (M), bu faaliyetinin yanısıra sosyal içerik üreticiliği
faaliyetinden, 193 sayılı Kanunun mükerrer 20/B maddesi uyarınca istisna kapsamında 40.000 TL
kazanç elde etmiştir.
Mükellef (M)’nin, 193 sayılı Kanunun mükerrer 20/B maddesi uyarınca istisna kapsamında elde ettiği
kazancı, kuaförlük faaliyeti nedeniyle basit usule tabi olmasını etkilemeyecektir. Mükellef (M), her iki
kazancı için de yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecektir.
Bilgilerinize sunulur.
Saygılarımızla…