SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN ELDE EDİLEN SANAL HEDİYELER VE VERGİLENDİRİLMESİ
I. GİRİŞ
Sosyal medya, zaman ve mekân sınırlaması olmadan, interaktif bir iletişim sağlayan, paylaşımın, video oluşturmanın yanı sıra canlı yayın imkânı sağlayan bir iletişim şeklidir. Sosyal medya platformlarında insanlarla buluşur ve iletişimde bulunursunuz.
Sosyal medyada geçirilen süre ülkemizde her geçen artmakla birlikte, bu durumun kimi zaman büyük bir bağımlılık oluşturduğu görülmektedir. Öte yandan, sosyal medya kullanıcısının bu kadar yüksek olması, yayıncılara gelir elde etme imkanı da sağlamıştır. Bu durum sosyal medya üzerinden gelir elde etmeye çalışan kullanıcı sayısının da artmasına neden olmuştur. Sosyal medya üzerinden elde edilen gelirin farklı şekilleri olmakla birlikte yayıncılara gönderilen sanal hediyeler bu yazımızda ele alınacaktır.
Üzerinde duracağımız husus sosyal medyada hediye kavramı, hediyelerin yayıncı yönünden gelire dönüşümü ve vergisel boyutu ile sosyal medya gelirlerinin sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliği kazanç istisnasındaki durumudur.
2. SOSYAL MEDYADA SANAL HEDİYE
Sosyal medyada yaygın para kazanma şekli canlı yayınlardaki hediye sistemidir. Bu yolla yayıncılara çeşitli hediyeler gönderilmek suretiyle bağış yapılmaktadır. Söz konusu hediyelere bakıldığında çeşitlilik arz ettiği görülmektedir. Söz konusu hediyeler incelendiğinde; gül, baklava, alkış, nazar boncuğu, ayıcık, parfüm, spor araba, yat, kalp, çay ve merhaba hediyeleridir.
Sosyal medyada yayıncılara gönderilen her hediyenin bir para karşılığı vardır. Bu durum yayıncıları daha fazla hediye kazanmak için daha çok içerik üretmeye teşvik etmektedir. Canlı yayınla sanal hediye kazanımın en yaygın olduğu programlar Tiktok ve Bigo Live gibi uygulamalardır.
Örneğin, Tiktokta izleyiciler hesaplarında direk olarak nakit bulundurmayıp jeton üzerinden işlem yapmaktadırlar. Satın alınan jetonlar uygulama içerisinde hediye verirken ve herhangi bir bağışta kullanılabilmektedir. Bu durum yayıncıları daha fazla gelir elde etmek için daha çok takipçi kazanma çabasına sokmaktadır.
3. SOSYAL MEDYADA ELDE EDİLEN SANAL HEDİYE GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ
Ülkemizde sosyal medya üzerinden sanal hediye elde eden birçok şahsın mükellefiyetinin bulunmadığı görülmektedir. Bu durum incelemeye giren mükelleflerin ciddi cezalarla karşılaşılmasına neden olmaktadır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 1 inci maddesine göre gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların net tutarı olarak tanımlanmış olup aynı kanunun 2 inci maddesinde ise gelire giren kazanç ve iratlar 7 grup olarak sayılmıştır. Bu kanuni düzenlemelere göre; bir gelirin vergilendirilebilmesi için, 2. maddede sayılan gelir gruplarından birine girmesine bağlıdır.
Sosyal medyada, yayıncılar izleyiciler tarafından gönderilen sanal hediyelerle gelir elde etmekle birlikte, yayınlanan videolar için reklam veren firmalar ile anlaşma yapılarak reklam geliri de elde etmektedirler. Reklam hizmetinde gelir doğrudan reklam verenden elde edildiği halde sanal hediye öncelikle yayıncının hesabına geçmekte, akabinde ilgili sosyal medya kuruluşu kendi payını aldıktan sonra kalan tutarı yayıncıya göndermektedir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37. maddesinin birinci fıkrasında, her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu belirtilmiştir. Bir faaliyetin ticari faaliyet ve elde edilen kazancın da ticari kazanç olarak nitelendirilmesinde ise ticari organizasyon, devamlılık ve ticari kazanç elde etme iradesi önem taşıyan hususlar olarak ortaya çıkmaktadır.
Ticari faaliyet bir tür emek-sermaye organizasyonuna dayanmakta olup, kazanç sağlama niyet ve kastının bulunup bulunmaması böyle bir organizasyon tarafından icra edilen faaliyetin " ticari faaliyet" olma niteliğine etki etmemektedir. Ancak, bir faaliyetin " ticari faaliyet" sayılabilmesi için kazanç sağlama niyet ve kastı gerekmekle birlikte, faaliyeti icra eden organizasyonun bütün unsurları ile birlikte değerlendirildiğinde kazanç sağlama potansiyeline sahip olması gerektiği ortaya çıkmaktadır.
Sanal hediyelerin yayıncıya gönderildiği sosyal medya hesaplarında, izleyiciler uygulama içinden hediyeleri satın alarak, yayıncıya bağışta bulunurlar. Her hediyenin farklı bir fiyatı olup bu paranın bir kısmı ilgili firma tarafından komisyon olarak alınır, diğer kısmı ise yayıncıya aktarılmaktadır. Öte yandan, yayıncılara hediyeler gönderilmesi kullanıcıları daha fazla gelir elde etmek için daha fazla takipçi sayısı kazanma çabasına sokmaktadır.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 37. maddesinde ticari kazancın tarifi yapılmış ve her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu hüküm altına alınmıştır. Anılan kanun maddesinde geçen “Faaliyet” ibaresinden anlaşılması gereken işin geçici olarak değil devamlılık arz edecek şekilde sürekli olarak yapılmasıdır. Nitekim yayıncıların sürekli olarak ilgili uygulamalara video yüklemesi veya canlı yayın yapmaları ve kendilerine bu kapsamda sürekli (sanal hediye) para gelmesi, yayıncıların faaliyetinin devamlılık arz ettiğini göstermektedir.
Vergi daireleri tarafından verilen birçok özelgelerde; internet ortamının da işyeri olarak kabul edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Yukarıda yer alan hususlar birlikte değerlendirildiğinde, ticari faaliyetin unsurları olan organizasyon, emek ve sermaye, kazanç sağlama, devamlılık ve işyerine sahip olması dikkate alındığında yayıncıların ticari bir işletmeyi ilgilendiren tüm unsurları taşıdığı sonucuna varılmıştır. Bu sebeple, yayıncıların elde ettiği gelirlerin 193 Sayılı Gelir Verisi Kanununa göre ticari kazanç olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
4. SOSYAL MEDYA GELİRLERİNİN SOSYAL İÇERİK ÜRETİCİLİĞİ İLE MOBİL CİHAZLAR İÇİN UYGULAMA GELİŞTİRİCİLİĞİ KAZANÇ İSTİSNASINDAKİ DURUMU
7338 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile 193 sayılı Kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir.
“ Sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliğinde kazanç istisnası:
Mükerrer Madde 20/B – İnternet ortamındaki sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden metin, görüntü, ses, video gibi içerikler paylaşan sosyal içerik üreticilerinin bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar ile akıllı telefon veya tablet gibi mobil cihazlar için uygulama geliştirenlerin elektronik uygulama paylaşım ve satış platformları üzerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden müstesnadır.
Bu istisnadan faydalanılabilmesi için Türkiye’de kurulu bankalarda bir hesap açılması ve bu faaliyetlere ilişkin tüm hasılatın münhasıran bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır.
Bankalar, bu kapsamda açılan hesaplara aktarılan hasılat tutarı üzerinden, aktarım tarihi itibarıyla %15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapmak ve Kanunun 98 ve 119 uncu maddelerindeki esaslar çerçevesinde beyan edip ödemekle yükümlüdür. Bu tutar üzerinden 94 üncü madde kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.
Mükelleflerin birinci fıkra kapsamı dışında başka faaliyetlerinden kaynaklanan kazanç ya da iratlarının bulunması istisnadan faydalanmalarına engel değildir.
Birinci fıkra kapsamındaki kazançları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar ile faaliyete ilişkin tüm gelirlerini ikinci fıkrada belirtilen şartlara göre tahsil etmeyenler bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur.
İstisnaya ilişkin şartların taşınmadığının tespit edilmesi halinde eksik tahakkuk etmiş olan vergi, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.
Öte yandan 12/1/2022 tarihli ve 31717 sayılı Resmi Gazete' de sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliğinde kazanç istisnasına ilişkin 318 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği yayımlanmıştır.
Yukarıda belirttiğimiz üzere yayıncıların sosyal medya üzerinden elde edilen gelirler gelir vergisi yönünden ticari kazanç sayılmaktadır. Ticari kazanç sayılma beraberinde yayıncılara mükellefiyet tesisi, defter tutma, beyanname verme ve diğer vergisel yükümlülükleri getirecektir. Ancak, sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliğinde kazanç istisnası tam da bu noktada yayıncılara büyük kolaylık getirmekte olup, söz konusu vergisel yükümlülükleri azaltacaktır. Söz konusu istisnadan yararlanmak için yayıncıların aşağıdaki hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir.
Sosyal içerik üreticiliği ile mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliğinde kazanç istisnasına ilişkin şartları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
1. İstisnadan, internet ortamındaki sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden metin, görüntü, ses, video gibi içerikler paylaşan sosyal içerik üreticisi gerçek kişiler ile akıllı telefon veya tablet gibi mobil cihazlar için uygulama geliştiren gerçek kişiler yararlanabilecektir. Söz konusu istisna uygulamasında mükelleflerin tam veya dar mükellef olmalarının bir önemi bulunmamaktadır.
2. İstisnadan yararlanabilmek için söz konusu faaliyetlerde bulunan kişilerin bu faaliyetleri sonucu elde edecekleri tüm hasılatı tahsil etmelerini teminen Türkiye’de kurulu bankalarda hesap açmaları şarttır.
3. İstisnadan faydalanmak isteyen mükelleflerin ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki tarha yetkili vergi dairesine başvurarak istisna kapsamındaki faaliyetine ilişkin olarak ilgili vergi dairelerinden Ek-1’de yer alan “193 Sayılı Kanunun Mükerrer 20/B Maddesi Uygulamasına İlişkin İstisna Belgesi”ni (İstisna Belgesi) almaları gerekmektedir.
4. Vergi dairelerinden temin edilen istisna belgeleri, madde kapsamında istisna edilen faaliyetlerle ilgili hasılatın tahsil edileceği banka hesaplarının açılışında kullanılacaktır. Mükelleflerin bankalardaki mevcut hesapları da istisna belgesinin ilgili bankaya ibrazı suretiyle, münhasıran bu faaliyetlere ilişkin hasılatın tahsili amacıyla kullanılabilecektir.
Söz konusu istisnadan yararlanabilmek amacıyla Türkiye’de kurulu bankalar nezdinde yeni hesap açılması halinde hesap açılış tarihinden itibaren, mevcut hesabın kullanılacak olması halinde ise mevcut hesabın bu amaçla kullanılacağına dair istisna belgesinin bankaya ibraz tarihinden itibaren bir ay içerisinde banka hesaplarına ilişkin bilgilerin (banka adı, banka şubesi, iban numarası) bağlı bulunulan vergi dairesine yazılı bildirim yükümlülüğü getirilmiştir. Bu bağlamda istisnadan yararlanabilmek amacıyla bankada hesap açan veya hesaplarını bu amaçla kullanmaya başlayan mükelleflerin banka hesaplarına ilişkin bilgilerini bir ay içerisinde bağlı bulundukları vergi dairesine bildirmeleri şarttır.
5. İstisnadan yararlanabilmek için istisna kapsamındaki faaliyetlerden elde edilen hasılat toplamının 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmaması şarttır. İstisna uygulamasında söz konusu tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarın aşılıp aşılmadığı, takvim yılı sonu itibarıyla her bir yıl için ayrı ayrı değerlendirilecektir.
İstisna şartlarını haiz mükelleflerin, istisna kapsamındaki faaliyetleri nedeniyle elde ettikleri kazançlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, diğer gelirleri nedeniyle beyanname verilmesi halinde bu kazançlar beyannameye dâhil edilmeyecektir.
6. İstisna edilen faaliyetlere ilişkin gelirin ayni olarak tahsil edilmesi halinde, tahsile konu mal veya hizmetin tahsil tarihindeki rayiç bedelinin gelirin elde edildiği ay içerisinde, ayni olarak tahsil edilen gelirin içinde bulunulan ayın son yedi günü içerisinde elde edilmiş olması halinde ise en geç takip eden ayın ikinci iş günü bitimine kadar banka hesabına yatırılması durumunda istisna şartları ihlal edilmemiş olacaktır.
7. Mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliği faaliyeti kapsamında yalnızca elektronik uygulama paylaşım ve satış platformları üzerinden elde edilen kazançlar mezkûr madde kapsamında istisna edilmektedir. Bu platformlar üzerinden elde edilen; ücretli uygulama satış geliri, reklam geliri, uygulama içi satış geliri, sponsorluk geliri, ücretli abonelik geliri gibi gelirler istisna kapsamında dikkate alınacaktır. Diğer taraftan, elektronik uygulama paylaşım ve satış platformları dışında elde edilen kazançlar ise istisna kapsamında değerlendirilemeyecektir.
Sosyal içerik üreticiliği faaliyeti kapsamında sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden elde edilen; reklam gelirleri, sponsorluk gelirleri, bağışlar, hediyeler, bahşişler, ücretli abonelik gelirleri gibi gelirler istisna kapsamında dikkate alınacaktır.
Sosyal içerik üreticileri tarafından internet ortamındaki sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden elde edilen gelirlerin üçüncü taraf hizmet sağlayıcıları aracılığıyla elde edilmesi durumunda da istisnadan yararlanılabilecektir.
8. 193 sayılı Kanunun mükerrer 20/B maddesinde istisna edilen türdeki faaliyetlerde bulunan mükelleflerden istisnadan faydalananların yıl içindeki kazançları toplamının 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinin dördüncü gelir diliminde yer alan (2022 yılı için 880.000 TL) tutarı aşıp aşmadığına bakılmaksızın, defter tasdik ettirme, defter tutma (defter-beyan sistemine kaydolma/elektronik defter tutma) ve belge düzenleme zorunluluklarının kaldırılması uygun görülmüştür.
Bu istisnadan yararlananların, faaliyetlerine ilişkin olarak adlarına düzenlenen belgeler ile yapmış oldukları giderlere, satın aldıkları mal ve hizmetlere ilişkin belgeleri 213 sayılı Kanunda öngörülen süre boyunca saklamaları zorunludur.
Mezkûr madde kapsamında istisna edilen faaliyetlerin yanı sıra mükelleflerin ticari, zirai veya serbest meslek kazancı yönünden başka faaliyetlerinin bulunması halinde, defter tasdik ettirme, defter tutma (defter-beyan sistemine kaydolma/elektronik defter tutma) ve belge düzenleme zorunlulukları devam etmektedir. Başkaca faaliyetleri nedeniyle mükellefiyeti bulunan ve defter tutan mükelleflerin, istisna kapsamında bulunan ve bulunmayan faaliyetlerine ilişkin hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi, istisna kapsamındaki faaliyete ilişkin hasılat, maliyet ve gider unsurlarının, diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtlarının da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekmektedir. Mevcut istisna uygulaması kapsamında icra edilen faaliyet ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan hasılatın toplam hasılat içindeki oranı dikkate alınarak dağıtılacaktır. Bu dağıtım sonucunda müşterek genel giderlerden istisna kapsamındaki faaliyete düşen pay, diğer faaliyetlere ilişkin vergiye tabi kazancın ve matrahın tespitinde dikkate alınmayacaktır.
9. Türkiye’de kurulu bankalarda hesap açılmadığı, elde edilen hasılatın tamamının açılan banka hesabına yatırılmadığı veya eksik yatırıldığı veya istisnaya ilişkin şartları taşımamasına rağmen istisnadan faydalandığı tespit edilen mükelleflerin söz konusu kazançlarına ilişkin olarak eksik tahakkuk etmiş olan vergi, mükellefin bağlı bulunduğu yerdeki vergi dairesi tarafından vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.
KAYNAKÇA
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu.
7338 Sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun.
318 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği.
Cihan Tekin; ‘Tiktok Üzerinden Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi ve Dikkat Edilmesi Gerekenler ‘’ (Erişim Tarihi: 19.05.2023, https://ekovergi.com/tiktok-uzerinden-elde-gelirlerin-vergilendirilmesi-ve-dikkat-edilmesi-gerekenler/ )